Twee gedichten van Gianni Rodari tegen oorlog en destructie. De directe aanleiding om onderstaande twee gedichten in het Nederlands te vertalen, zijn de ontwikkelingen in Oost-Europa. De Russische invasie van Oekraïne veroorzaakt doden, gewonden, verwoestingen en jaagt de mensen op de vlucht.
Ondenkbaar dat de kinderboekenschijver en pedagoog Gianni Rodari de barbaarse Russische invasie van het souvereine Oekraïne niet resoluut zou hebben veroordeeld.
Promemoria
Ci sono cose da fare ogni giorno:
lavarsi, studiare, giocare,
preparare la tavola
a mezzogiorno.
Ci sono cose da fare di notte:
chiudere gli occhi, dormire,
avere sogni da sognare,
orecchie per non sentire.
Ci sono cose da non fare mai,
né di giorno, né di notte,
né per mare, né per terra:
per esempio, la guerra.
Een pro memorie
Wat je elke dag moet doen:
je wassen, studeren, spelen,
en de tafel dekken
bij ’t slaan van de noen.
En wat je elke nacht moet doen:
je ogen sluiten, slapen,
dromen hebben om te dromen,
en oren om niet te horen.
En dan wat je nooit moet doen,
niet overdag en niet ’s nachts,
niet op zee en niet op het land,
dat is, welzeker, oorlog voeren.
Het tweede gedicht heeft als thema de regenboog. Het verandert van een prachtig natuurverschijnsel in het symbool van de vrede bij uitstek, de regenboogvlag.
Dopo la pioggia
Dopo la pioggia viene il sereno,
brilla in cielo l’arcobaleno:
è come un ponte imbandierato
e il sole vi passa, festeggiato.
È bello guardare a naso in su
le sue bandiere rosse e blu.
Però lo si vede –questo il male–
soltanto dopo il temporale.
Non sarebbe più conveniente
il temporale non farlo per niente?
Un arcobaleno senza tempesta,
questa si che sarebbe una festa.
Sarebbe festa per tutta la terra
fare la pace prima della guerra.
Na de regen
Na regen komt zonneschijn,
zie, kleurig staat de regenboog.
Hij lijkt een brug vol vlaggen,
de zon gaat er feestelijk over.
Met de neuzen omhoog, kijken
naar zijn vlaggen rood en blauw.
Maar je ziet hem – ’t is ellendig –
pas ná het barre noodweer.
Zou het niet echt veel beter zijn
de storm maar gewoon weg te doen?
Want een echt feest ware
een regenboog zonder storm.
Vóór de oorlog vrede sluiten,
is het ware feest voor de aarde.
Gianni Rodari’s kinderboek uit 1950
De postzegel verwijst naar Rodari’s kinderboek Le avventure di Cipollino, Nederlands: De avonturen van Uitje. Het verscheen voor het eerst in een Italiaans tijdschrift in 1950. Het jaar daarop als kinderboek en werd een succes.
In 1953 kwam er een Russisch vertaling beschikbaar. En in 1961 volgt dan een Russische animatiefilm, die hier is te zien op YouTube. Het verhaal begint zo:
‘Ajuintje was de zoon van vader Ajuin en had zeven broers: Klein Ajuintje, Lief Ajuintje, en zo maar verder. Het zijn toepasselijke namen voor een gezin met Ajuinen. Een keurig gezin, dat moet ik er gelijk bij zeggen, maar door pech achtervolgd. Maar wat wil je, als je als ui geboren bent, staan de tranen je altijd in de ogen.’
Het gezin van onze kleine held woont in een houten huisje en is straatarm. De onberekenbare vorst Citroen heerst als een tiran over zijn volk. Tijdens de zoveelste periode van onderdrukking en vervolging veroordeelt hij vader Ajuin tot gevangenisstraf.
Onze kleine held Ajuintje krijgt het aan de stok met ridder Tomaat, de rechterhand van de vorst en zijn duistere en gewelddadige machten. Ajuintje organiseert met zijn vrienjes een opstand die leidt tot het uitroepen van een republiek. Die neemt de plaats in van het heersende aristocratisch-militaire bewind.
Een enkele biografische opmerking
- De kinderboeken van Gianni Rodari (1920-1980) waren in de Sovjet-Unie bijzonder populair en werden in de Sovjet-Republieken op school gelezen. Hij bezocht de U.S.S.R. meer dan eens.
- In deze context past het te vermelden dat de jonge Rodari zich in de winter van 1944 aansloot bij het Italiaanse het verzet. Op 1 mei van dat jaar schreef hij zich in als lid van de PCI, de Italiaanse Communistische Partij.
- In 1970 werd Rodari’s werk bekroond met de Hans Christian Andersen Prijs.
Aantekeningen bij Gianni Rodari tegen oorlog dichten
- Gianni Rodari, Le avventure di Cipollino, 1951. Veel uitgaven. De titel is niet aanwezig in de KB catalogus. Ik neem aan dat van het boek geen vertaling bestaat.
- Zie hier een post met een poezengedicht van Gianni Rodari.
- Over Rodari bestaat een Nederlandse wikipedia pagina, klik hier.
