Rome 1920 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

Een golf van ruim 2000 stakingen overspoelt het land. Er nemen meer dan 2,3 miljoen arbeiders aan deel. Zij hebben hun politieke tehuis in de Italiaanse Socialistische Partij, die op 16 november 1919 de meeste zetels in het parlement behaalde. In september gaan Romeinse arbeiders over tot de bezetting van de fabrieken waar zij werken: Auer, Dall’Oglio, Fatme, Focis, Isca Lori en Tabanelli. De laatste fabriek van rijtuigen voor trams dopen zij om tot ‘Romeinse communistische werkplaats’. In het voorjaar benoemt het kerkelijk gezag graaf Giuseppe Dalla Torre  (1885-1967) tot hoofdredacteur van L’Osservatore Romano. Hij zou die post tot 1960 bekleden. Hier volgt het overzicht Rome 1920 Gedenkwaardige dagen:

22 januari

  • De stad verleent aan generaal Armando Diaz het ereburgerschap.

26 januari

  • De kunstschilder Antonio Piccinni (1846-1920) overlijdt. Hij volgde zijn opleiding in Napels, maar vestigde zich begin 1873 in Rome.  Hij schilderde maar zijn werk als etser oogstte veel succes. Hieronder een ets die hij in 1875 in Rome maakte en mannen en vrouwen in een kerk uitbeeldt.

Rome 1920wat gebeurde er in de hoofdstad

6 februari 1920

  • Het stadsbestuur besluit om aan de ander kant van de rivier Aniene een nieuw stadsdeel te bouwen: een soort tuinstad van volkswoningen. De nieuwe buurt maakte toen nog deel uit van de wijk Nomentano. Een officiële status krijgt de wijk in 1921 en wordt n° V. Gewoonlijk geschreven als Q. V, waarbij de Q staat voor quartiere, wijk.

18 februari

  • Men legt de eerste steen voor de nieuwe wijk Garbatella.

21 maart

  • De uit Siena afkomstige schrijver Federigo Tozzi (1883-1920) overlijdt aan de Spaanse griep. Hij woonde sinds 1916 in de hoofdstad. Zie hier mijn pagina over hem.

16  mei

  • Giovanna d’Arco (1412-1431) wordt door de Kerk verheven tot het altaar.

21 mei

  • Eerste minister Francesco Saverio Nitti legt zijn functie neer. Hij ontvangt direct daarna de opdracht om een nieuwe regering te vormen.

15 juni

  • Eerste minister Nitti neemt opnieuw ontslag, nu definitief. Giovanni Giolitti volgt hem op.
  • De geboortedag van Alberto Sordi (1920-2003), de Italiaanse filmacteur die in 160 films speelde. In 2020 geeft de Italiaanse Post deze herdenkingszegel uit:

Rome 1920 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

18 en 19 juli

  • Eerste staking van de Romeinse trambestuurders.

20 juli

  • In de stad ontstaan hevige rellen.

24 juli

  • In Viale delle Regina (later Regina Margherita) opent men het openlucht theater La Pariola.

19 september

  • Op de Janinculum wordt de Faro officiëel geopend. Het is een gift van de Italianen in Argentinië.

24 november

Burgemeester Adolfo Apolloni  neemt ontslag.

25 november

Luigi Rava (1860-1938) volgt hem op en wordt de nieuwe burgemeester.

13 december

Koning Christiaan X (1870-1947) van Denemarken bezoekt de Heilige Stad. Zie hier een foto van dat bezoek. De koning stapt in het rijtuig na een bezoek aan het Pantheon.

Terug naar 1919
Ga naar 1921
Alle jaren

Aantekeningen bij Rome 1920 Gedenkwaardige dagen

  • Rosalba Dinoia publiceerde in 2015 en gedegen biografisch artikel over Antonio Piccinni.
  • De volledige adelijk naam van de hoofdredacteur is Giuseppe Dalla Torre del Rome 1920 Gedenkwaardige dagenTempio di Sanguinetto. Zie wikipedia hier.
  • Voor Albero Sordi zie wikipedia (nl).
  • Een recent boek over de wijk Nomentano is van Sara Fabrizi, La Storia del Nomentano. Rome: Tipimedia, 2018. Het verscheen in de serie Storia di Roma waarin elke stadswijk in een apart deel aan de orde komt. Van de archeologische oorsprong tot de hedendaagse situatie. De teksten zijn geschreven voor een algemeen publiek.

 

Vrouwenmoord. Een verhaal van Federigo Tozzi

In de nalatenschap van de Italiaanse schrijver Federigo Tozzi (1883-1920) vond men de opzet voor een kort verhaal over het thema vrouwenmoord. Tozzi’s zoon Glauco gaf het een titel en nam het op in de verzamelde novellen. De door hem bezorgde uitgave verscheen in 1963.

Een bericht in de krant

De trein snelde voort en de lust om te huilen werd groter. Bij het coupéraam de twee geliefden. Zij zat en hij stond, zodat ze konden praten zonder dat iemand het hoorde. Zij fluisterde in zijn oor en haar woorden hadden op hem hetzelfde effect als haar haar, dat hem licht beroerde.
Met een verterende hartstocht nam hij haar op. Hij ging tegenover haar zitten, haalde de dienstregeling uit zijn zak en schreef met potlood in de marge van de kaft: ‘Als je niet meer van me houdt, breng ik mezelf om!’ – Hij liet het haar lezen.
Terwijl zij het las, keek hij naar haar en voelde de drang om vóór haar neer te knielen en haar handen te kussen.

Ze keek niet meteen naar hem op. Toen zag zij hem recht in de ogen, met tederheid en liefde.
– Waarom heb je dat geschreven?
– Omdat ik van je houd.
Ze voelden hun lichamen trillen.
Na een korte stop bij een station was de coupé voller geworden. Ze voelden zich  opgesloten tussen al die mensen en waren geïrriteerd en gek van verlangen om met zijn tweetjes te zijn.
– Ik wil bij jou zijn, ik ga niet meer van je weg.
De wind drapeerde de lange rode sjaal van Louise’s hoed over beider schouders. Hij kwam erdoor in een roes en voelde een onuitsprekelijk verlangen om ook de sjaal te kussen. Haar ogen werden groot en haar oogleden rond.

Vrouwenmoord. Een verhaal van Federigo Tozzi

Plotseling trok hij zijn revolver, en terwijl Louise haar hoofd nog gebogen hield, haalde hij, als vervuld van woede en haat, de trekker over. Hij schoot drie keer, één schot midden in haar voorhoofd, want zij had haar hoofd naar hem opgeheven.
Ze zakte in elkaar. Hij kuste haar wonden, warm van het eruitgutsende bloed. Toen dacht hij aan zichzelf.
Hij is niet dood.

Federigo Tozzi het Colosseum en een foto

 Een foto

Deze opmerkelijke foto van het Colosseum vond ik in een mooi geïllustreerd boek uit 2010 over de Italiaanse schrijver Federigo Tozzi (1883-1920).  De Tozzi-kenner Marco Marchi stelde het boek samen naar aanleiding van de negentigste sterfdag van de Siënese romancier. 

Federigo Tozzi het Colosseum een foto

Deze fraaie foto bevond zich in het fonds van de Romeinse uitgeverij “Edizioni d’Arte Pandimiglio”, die was gevestigd in Via di Capo le Case 34-38 (in de buurt van Piazza di Spagna) en zich toelegde op het uitgeven van afbeeldingen van kunstwerken en monumenten. De uitgeverij bestaat niet meer. Het Colosseum is hier gefotografeerd vanuit het zuid-westen. Op de foto zijn geen mensen of dieren te zien, noch voertuigen.

De foto bevindt zich momenteel in de nalatenschap van de auteur die in 1914 met zijn gezin van Siena naar Rome was verhuisd. Hij overleed daar in maart 1920 aan een longontsteking. Hij werd slechts 37 jaar. Daarmee kwam een veelbelovende schrijverscarrière vroegtijdig tot een einde.

Tozzi in Rome

Tozzi woonde vanaf het najaar van 1916 in Via di Gesù, die op een ongeveer kwartier loopafstand ligt van het Colosseum. Formeel althans woonde hij daar, want in die tijd liepen de spanningen in het huwelijk met Emma zo hoog op, dat hij besloot ergens anders te gaan wonen. Uit de herinneringen van hun (enige) zoon Glauco blijkt overigens dat het contact tussen de echtelieden zeer hecht bleef. De schrijver stierf dan ook thuis, in Via di Gesù op de eerste lentedag van dat jaar.

Tozzi schrijft over het Colosseum in een van zijn aantekeningenboekjes. Deze ‘taccuini’ werden in 1981 met zorg uitgegeven door zijn toegewijde zoon. We vinden de volgende aantekeningen in ‘taccuino XVI’ (1918):

Het Colosseum op zondag: soldaten, kostschoolmeiden, kwajongens die een spel met platte stenen spelen, verliefde stellen. In de gaten in het stuk marmer waarop ik zit, is wat regenwater achtergebleven. Weinig kraaien. […] Dicht langs het Colosseum rijden karren beladen met wijn; ze komen uit de richting van San Giovanni.

Wellicht heeft Tozzi op een van zijn wandelingen door de stad de foto van het beroemde monument gekocht. De aantekening kunnen we dateren in het vroege voorjaar, want de kans op achtergebleven regenwater was in de zomer immers aanzienlijk kleiner. Dat hij soldaten noemt is niet vreemd, want het was het laatste oorlogsjaar.

De Romeinse carretti

De karren die Tozzi voorbij zag komen waren in die periode in gebruik voor het vervoer van goederen. Ze werden getrokken door een paard of een ezel. In het Italiaans werden ze ‘carretto romano’ of ‘barroccio’genoemd. De met wijn beladen karren, carretti a vino, kwamen uit de Castelli Romani en waren doorgaans beladen met 8 vaten van elk 60 liter.

Federigo Tozzi het Colosseum een foto
Een fraai voorbeeld van paard en wagen voor het vervoer van vaten wijn.

Om naar Rome te komen namen ze de via  Appia. Ze kwamen de stad binnen door de Poort van San Giovanni. Voor wie met zijn rug naar de voorgevel naar de basiliek staat iets naar rechts beneden.

Aantekeningen bij Federigo Tozzi het Colosseum

  • Federigo Tozzi, Cose e persone. Inediti e altre prose, a cura di Glauco Tozzi, Valecchi, Firenze 1981, pp. 405-406.
  • Marco Marchi (red.), Stagioni di Tozzi, Le Lettere, Firenze 2010. De afbeelding staat op pagina 210.
  • Professor Marchi was hoogleraar aan de Università di Firenze. Zie hier zijn pagina. Hij is nu met emeritaat.

Bijgewerkt in december 2020.