Tag: EHOC

Geplaatst op

Italië 1938 Mussolini antisemiet, een document

Een belangrijk historisch document

In dit artikel Italië 1938 Mussolini antisemiet vindt u mijn vertaling van één der belangrijkste documenten van het regiem. Waar gaat het om? De fascistische dictatuur geleid door Benito Mussolini kwam in de zomer van 1938 in een nieuwe fase. In juli kondigde men de politiek van het op biologische aannames gebaseerde racistisch antisemitisme aan. In de tekst ‘Het fascisme en het probleem van het ras’ zette het regiem de lijnen voor de nieuwe politiek uiteen. De tien stellingen beoogden (natuurlijk tevergeefs) een wetenschappelijke basis te verschaffen aan een exclusief biologisch-racistisch begrip van het Italiaanse volk. Het document circuleerde ook wel onder de naam “Manifest van de fascistische academici”. Het zou namelijk zijn samengesteld door hoogleraren en wetenschappers. U kunt hier mijn Nederlandse vertaling in PDF downloaden.

Een racistisch tijdschrift

Het is 80 jaar geleden dat Mussolini het antisemitisme tot een van de kernpunten van zijn politieke beleid maakte. Niet dat het verschijnsel in Italië voordien afwezig was, integendeel, maar in 1938 werd het een staatszaak. Daarmee begon de periode waarin het regiem de Italiaanse Joden stap voor stap rechtenloos maakten. Men dreef ze in een maatschappelijk isolement. De afbeelding hieronder uit het tijdschrift De verdediging van het ras, 10 november 1938, brengt een serie verbodsbepalingen in beeld.

Italië 1938 Mussolini antisemiet, een document

De razzia’s, vervolgingen en deportaties, dus de maatregelen waarbij men het gemunt had op het leven van de Joden, luidden een nieuwe fase in. Die begon enkele dagen na 8 september 1943. Op die woensdag maakte de regering Badoglio bekend dat zij een wapenstilstand had gesloten met de geallieerde strijdkrachten. De Duitsers gingen onmiddelijke over tot de bezetting van de noordelijke helft van het land, inclusief Rome. Aan de bezetting kwam twee jaar later een einde: op 25 april 1945.

In 2018 herdenkt men in Italië niet alleen tachtig jaar anti-joodse wetgeving. Op 16 oktober aanstaande is het tevens vijfenzeventig jaar geleden, dat de nazis op  zaterdagmorgen de grote razzia in het voormalige ghetto van Rome uitvoerden (zie hier de voorgaande post).

De deportatie van Etty Hillesum op 7 september 1943

Ik zou hier nog een belangrijke gebeurtenis willen vermelden. In hetzelfde jaar 1943 werden Etty Hillesum, haar broer Mischa en haar ouders op 7 september uit kamp Westerbork naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Tijdens het Internationale Etty Hillesum Congres op 10, 11 en 12 september aanstaande in Middelburg zal men hieraan ongetwijfeld ruim aandacht besteden. Etty Hillesum wist van de eerste val van Mussolini op 25 april 1943. Ze was ook op de hoogte van het verloop van de oorlog in Italië. Ze schrijft immers op 8 augustus 1943 in een brief aan Maria Tuinzing:

‘Ik bedacht een verhaaltje over Victor Emanuel, over een volksregering en een naderende vrede…’

Aantekeningen bij Italië 1938 Mussolini antisemiet

  • De aan het eind geciteerde zin van Etty Hillesum komt uit Het Verzameld Werk, p. 673. Het Werk heeft inmiddels de zevende druk bereikt. Zie deze link: Het Verzameld Werk.

Bijgewerkt in januari 2023

Geplaatst op

Fulvio Manara 1958 – 2016 overleden

Goede Vrijdag, Pasen 2016

Het bericht dat Fulvio Manara op vrijdag 25 maart in de avonduren aan een hartaandoening was overleden, kwam echt onverwacht. Hij was thuis aan het werk in zijn studio. Werk wil zeggen lezen en schrijven.

Fulvio C.P. Manara (geb. 29 juni 1958) doceerde Sociale pedagogie aan de Universiteit van Bergamo. Fulvio’s primaire belangstelling en liefde gingen uit naar het onderzoek, naar de bestudering van de teksten die hij voor de samenleving van belang achtte. De denkers en schrijvers  die bovenaan zijn ‘werklijstje’ stonden, waren Mahatma Ghandi, Ramon Panikkar en Etty Hillesum.

Bij de keuze van de auteurs die aan zijn leven en onderzoeksactiviteiten richting gaven, waren de thema’s van de geweldloosheid en de mensenrechten doorslaggevend. Daarin paste zijn visie op het dagboek van Etty Hillesum als ‘Libro di formazione’. Hij zag het als een tekst die vormende en educatieve kwaliteiten in zich bergt.

De eerste kennismaking

Onze eerste ontmoeting vond plaats in 2004. Hij vroeg mij naar Bergamo te komen om iets rond Etty Hillesum op touw te zetten. Sindsdien hebben wij een grote hoeveelheid initiatieven op dit gebied gerealiseerd. Zeer velen in binnen en buitenland werden hierbij betrokken, niet in de laatste plaats dankzij Fulvio’s uitgebreide (inter)nationale netwerk. Daartoe behoorden ook verschillende aan het EHOC verbonden Nederlandse Hillesumonderzoekers. En de 600 kilometer die ons scheidden waren geen beletsel.

Deze afstand is sinds vorige week vrijdag onoverbrugbaar geworden. Zijn opgewekte getuigenis van sympathie en vriendelijkheid, uitgedrukt in zijn heldere ‘Ciaaoo Gerrit’ bij het opnemen van de telefoon, was heerlijk om te horen.

Op Tweede Paasdag is Fulvio begraven, in de namiddag in Albino, bijna 14 kilometer ten noord-oosten van Bergamo, waar hij met zijn vrouw Alida en drie kinderen Elia, Lucia en Jacopo woonde.

Velen van ons zullen met weemoed terugdenken aan zijn vriendelijke gezicht waarop zijn zachte glimlach je welkom heette.

Dag Fulvio.

De aula

Fulvio Manara 1958 - 2016Op deze foto loopt Fulvio in de aula magna van de Universiteit van Bergamo. Het Departement Menswetenschappen waar hij werkte is gevestigd in het het voormalige klooster Sant’Agostino. De recent gerestaureerde ontwijde kerk maakt daar deel van uit.

Door te klikken op de foto kunt u de details bekijken. De foto werd gemaakt door Maughn Gregory (Montclair State University), die op uitnodiging van Fulvio in oktober 2015 als visiting professor in Bergamo les gaf.

Geplaatst op

17463 vind ik leuks: de Italiaanse Etty Hillesum FB pagina

Italiaanse FB pagina over Etty Hillesum

Op 21 november 2012 werd in Rome de Facebook pagina Un nuovo senso delle cose in het leven geroepen. Men nam het initiatief naar aanleiding van de verschijning in het Italiaans, op die gedenkwaardige dag, van de integrale editie van Hillesums dagboek  Het doel van deze pagina is ‘Gedachten van Etty Hillesum’ via Facebook wereldkundig te maken. Deze titel is de vertaling van de woorden ‘… een nieuwe zin …’ uit Etty Hillesums brief van december 1942. De toevoeging in het Italiaans van de bepaling ‘delle cose’ – ‘van de dingen’ komt voor de rekening van de vertaalster Chiara Passanti.

Het gaat mij hier echter niet om de vertaling, hoe interessant deze kwestie ook is. Ik zal twee andere punten bekijken: 1. Het fenomeen van de ‘like’ button, en 2. de popolariteit van deze facebook pagina.

De like button

Een tijdje geleden las ik in een post op het weblog Milfje een alinea over de ‘Like’ button en de Nederlandse vertaling ‘Vind-ik-leuk’. In het Italiaans kreeg  deze button de naam ‘Mi piace’. Door het aanklikken ervan geef je aan dat je de inhoud van het bericht leuk vindt of dat je het bericht met plezier hebt gelezen of bekeken. Deze vorm van feedback wordt door auteurs van tekst- en beeldmateriaal op het web van groot belang gevonden.

Natuurlijk is deze eigentijdse aanklikpartecipatie wat magertjes, maar niet iedereen heeft zin en tijd om een doorwrochte reactie te schrijven. Zo gezien is de Like button een prachtige uitvinding en past volledig in de context van de digitale media. Je laat immers weten dat je iets leuk vindt zonder dat je daarvoor argumenten hoeft te geven. In het echte leven kom je er niet altijd zo gemakkelijk van af. Zie als voorbeeld een wereldberoemd blauw schilderij.

Barnet Newman

Als je met zijn tweeën voor een schilderij van Barn17463 vind ik leukset Newman staat en je zegt tegen je gezelschap : ‘Dit vind ik werkelijk  schitterend’, dan loop je het risico dat je te horen krijgt: ‘Vind je dat nou écht leuk?’ En als je de vriendschap niet wilt laten bekoelen, zul je toch minstens één reden moeten geven. Je zu kunnen zeggen: de vlakverdeling metr behulp van de lichtblauwe streek is geniaal. Je kunt je er natuulijk ook van afmaken met een ‘Nou gewoon, vind-ik-leuk.’

Vergelijking met de EHOC FB pagina

Vergeleken met de EHOC Facebookpagina kan de Romeinse bogen op een verrassend grote populariteit. Vandaag 29 november 2015 is de stand 1.224 tegen 17.463 reacties, ofwel 1:14,4 terwijl de verhouding inwoners van beide landen ongeveer 1:3,7 is, ofwel 16 tegen 60 miljoen inwoners.

Ik kan voor dit grote verschil niet zo snel een verklaring bedenken. Dat ligt niet aan het feit dat ik geen of beter nauwelijks Facebook-gebruiker ben. We moeten het misschien zoeken in de twee onderling sterk verschillende  benaderingen. De EHOC-pagina is vooral gericht op het brengen van nieuws. De Italiaanse pagina biedt de bezoekers bijna elke dag een nieuwe afbeelding en een citaat uit de nagelaten geschriften van Etty Hillesum. Het lijkt me, dat deze combinatie van een afbeelding gekoppeld aan een korte tekst een succesformule is.

Je kunt er ook op een andere manier tegenaan kijken. De informatie die  de EHOC-pagina geeft is direct verbonden met de activiteiten van het onderzoekscentrum. De Romeinse facebook-pagina presenteert de citaten zonder context en de afbeeldingen staan daar gewoonlijk los van. Je krijgt dan – zoals een vriendin dat uitdrukte – een ‘wijsheid van de dag’ opzet, die los komt te staan van Etty Hillesum, maar juist daarom door veel ‘likes’ verwerft. En met dit leenwoord uit het Engels ben ik weer terug bij de taalwebsite Milfje.

Bijgewerkt in mei 2021