Tag: EHOC

Italië 1938 Mussolini antisemiet, een document

Een belangrijk historisch document

In dit artikel Italië 1938 Mussolini antisemiet vindt u mijn vertaling van één der belangrijkste documenten van het regiem. Waar gaat het om? De fascistische dictatuur geleid door Benito Mussolini kwam in de zomer van 1938 in een nieuwe fase. In juli kondigde men de politiek van het op biologische aannames gebaseerde racistisch antisemitisme aan. In de tekst ‘Het fascisme en het probleem van het ras’ zette het regiem de lijnen voor de nieuwe politiek uiteen. De tien stellingen beoogden (natuurlijk tevergeefs) een wetenschappelijke basis te verschaffen aan een exclusief biologisch-racistisch begrip van het Italiaanse volk. Het document circuleerde ook wel onder de naam “Manifest van de fascistische academici”. Het zou namelijk zijn samengesteld door hoogleraren en wetenschappers. U kunt hier mijn Nederlandse vertaling in PDF downloaden.

Een racistisch tijdschrift

Het is 80 jaar geleden dat Mussolini het antisemitisme tot een van de kernpunten van zijn politieke beleid maakte. Niet dat het verschijnsel in Italië voordien afwezig was, integendeel, maar in 1938 werd het een staatszaak. Daarmee begon de periode waarin het regiem de Italiaanse Joden stap voor stap rechtenloos maakten. Men dreef ze in een maatschappelijk isolement. De afbeelding hieronder uit het tijdschrift De verdediging van het ras, 10 november 1938, brengt een serie verbodsbepalingen in beeld.

Italië 1938 Mussolini antisemiet, een document

De razzia’s, vervolgingen en deportaties, dus de maatregelen waarbij men het gemunt had op het leven van de Joden, luidden een nieuwe fase in. Die begon enkele dagen na 8 september 1943. Op die woensdag maakte de regering Badoglio bekend dat zij een wapenstilstand had gesloten met de geallieerde strijdkrachten. De Duitsers gingen onmiddelijke over tot de bezetting van de noordelijke helft van het land, inclusief Rome. Aan de bezetting kwam twee jaar later een einde: op 25 april 1945.

In 2018 herdenkt men in Italië niet alleen tachtig jaar anti-joodse wetgeving. Op 16 oktober aanstaande is het tevens vijfenzeventig jaar geleden, dat de nazis op  zaterdagmorgen de grote razzia in het voormalige ghetto van Rome uitvoerden (zie hier de voorgaande post).

De deportatie van Etty Hillesum op 7 september 1943

Ik zou hier nog een belangrijke gebeurtenis willen vermelden. In hetzelfde jaar 1943 werden Etty Hillesum, haar broer Mischa en haar ouders op 7 september uit kamp Westerbork naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Tijdens het Internationale Etty Hillesum Congres op 10, 11 en 12 september aanstaande in Middelburg zal men hieraan ongetwijfeld ruim aandacht besteden. Etty Hillesum wist van de eerste val van Mussolini op 25 april 1943. Ze was ook op de hoogte van het verloop van de oorlog in Italië. Ze schrijft immers op 8 augustus 1943 in een brief aan Maria Tuinzing:

‘Ik bedacht een verhaaltje over Victor Emanuel, over een volksregering en een naderende vrede…’

Aantekeningen bij Italië 1938 Mussolini antisemiet

  • De aan het eind geciteerde zin van Etty Hillesum komt uit Het Verzameld Werk, p. 673. Het Werk heeft inmiddels de zevende druk bereikt. Zie deze link: Het Verzameld Werk.

Bijgewerkt in januari 2023

Fulvio Manara 1958 – 2016 overleden

Goede Vrijdag, Pasen 2016

Het bericht dat Fulvio Manara op vrijdag 25 maart in de avonduren aan een hartaandoening was overleden, kwam echt onverwacht. Hij was thuis aan het werk in zijn studio. Werk wil zeggen lezen en schrijven.

Fulvio C.P. Manara (geb. 29 juni 1958) doceerde Sociale pedagogie aan de Universiteit van Bergamo. Fulvio’s primaire belangstelling en liefde gingen uit naar het onderzoek, naar de bestudering van de teksten die hij voor de samenleving van belang achtte. De denkers en schrijvers  die bovenaan zijn ‘werklijstje’ stonden, waren Mahatma Ghandi, Ramon Panikkar en Etty Hillesum.

Bij de keuze van de auteurs die aan zijn leven en onderzoeksactiviteiten richting gaven, waren de thema’s van de geweldloosheid en de mensenrechten doorslaggevend. Daarin paste zijn visie op het dagboek van Etty Hillesum als ‘Libro di formazione’. Hij zag het als een tekst die vormende en educatieve kwaliteiten in zich bergt.

De eerste kennismaking

Onze eerste ontmoeting vond plaats in 2004. Hij vroeg mij naar Bergamo te komen om iets rond Etty Hillesum op touw te zetten. Sindsdien hebben wij een grote hoeveelheid initiatieven op dit gebied gerealiseerd. Zeer velen in binnen en buitenland werden hierbij betrokken, niet in de laatste plaats dankzij Fulvio’s uitgebreide (inter)nationale netwerk. Daartoe behoorden ook verschillende aan het EHOC verbonden Nederlandse Hillesumonderzoekers. En de 600 kilometer die ons scheidden waren geen beletsel.

Deze afstand is sinds vorige week vrijdag onoverbrugbaar geworden. Zijn opgewekte getuigenis van sympathie en vriendelijkheid, uitgedrukt in zijn heldere ‘Ciaaoo Gerrit’ bij het opnemen van de telefoon, was heerlijk om te horen.

Op Tweede Paasdag is Fulvio begraven, in de namiddag in Albino, bijna 14 kilometer ten noord-oosten van Bergamo, waar hij met zijn vrouw Alida en drie kinderen Elia, Lucia en Jacopo woonde.

Velen van ons zullen met weemoed terugdenken aan zijn vriendelijke gezicht waarop zijn zachte glimlach je welkom heette.

Dag Fulvio.

De aula

Fulvio Manara 1958 - 2016Op deze foto loopt Fulvio in de aula magna van de Universiteit van Bergamo. Het Departement Menswetenschappen waar hij werkte is gevestigd in het het voormalige klooster Sant’Agostino. De recent gerestaureerde ontwijde kerk maakt daar deel van uit.

Door te klikken op de foto kunt u de details bekijken. De foto werd gemaakt door Maughn Gregory (Montclair State University), die op uitnodiging van Fulvio in oktober 2015 als visiting professor in Bergamo les gaf.