Tag: Dino Risi

Geplaatst op

Rome 1923 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

In het jaar 1923 werkt eerste minister Mussolini aan de consolidatie van zijn recent verworven machtspositie. Heel belangrijk is het wetsvoorstel voor de kieswet van het kamerlid Giacomo Acerbo dat de Kamer in juli aanneemt. De verkiezingen in 1924 zouden de fascistische partij aan de overwinning helpen.  In ‘Rome 1923 Gedenkwaardige dagen’ een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in de Italiaanse hoofdstad.

1 januari

  • Benito Mussolini houdt zijn eerste nieuwjaarstoespraak in de regeringszetel Palazzo Chigi. In de rede stelt hij dat de fascistische revolutie onvermijdelijk en onomkeerbaar is.

9 januari

  • Het eerste nummer van het tijdschrift Roma. Rivista di studi e di vita romana.  verschijnt. De hoofdredacteur is Carlo Galassi Paluzzi (1893-1972).

Rome 1923 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

12 januari

  • In de avond houdt de Grote Raad van het fascisme zijn eerste vergadering van dit jaar.

14 januari

  • De Vrijwillige militie voor de staatsveiligheid wordt per Koninklijk decreet n° 31 ingesteld. De gewapende Militie staat onder direct gezag van Benito Mussolini.

21 januari

  • De staatsmunt slaat munten van 1 en 2 lire. Aan één zijde de afbeelding van de koning, aan de andere het Fascio littorio. Voor het eerst op munten in deze kombinatie.

1 februari

  • Mussolini kondigt tijdens de ministerraad aan dat de gewapende knokploegen zullen worden ontbonden.

3 februari

  • Amadeo Bordiga (1889-1970) wordt gearresteerd en blijft tot oktober in de gevangenis.

13 februari

  • De Grote raad – in vergadering bijeen in de hoofdstad – kondigt aan dat het fascisme en de vrijmetselarij onverenigbaar zijn.

1 maart

  • De gemeenteraad wordt ontbonden. Burgemeester Cremonesi krijgt de functie van Commissaris van de Koning.
  • Arrestatie van Giacinto Menotti Serrati (1872-1926), tegenstander van Mussolini.

19 april

  • De ministerraad neemt op voorstel van Mussolini een ontwerp aan waarin de Dag van de arbeid op 1 mei wordt afgeschaft. De nieuwe datum wordt 21 april, de geboortedag van de stad Rome. 

25 april

  • De Grote raad aanvaart het wetsvoorstel Acerbo voor de hervorming van de kieswet.

27 april

  • De ministerraad neemt het voorstel tot onderwijshervorming van Giovanni Gentile aan. Gentile is de minister van onderwijs.

3 mei

  • In 1923 zullen zes postzegels verschijnen ter herdenking van de mars op Rome en het aan de macht komen van het fascisme.

7 mei

  • De koning van Engeland George V brengt een bezoek aan de hoofdstad.

15 juni

  • In Rome richt Giuseppe Bottai het tweewekelijkse tijdschrift Critica fascista op.

21 juli

De Kamer neemt de kieswet Acerbo aan met 223 stemmen voor en 21 tegen. De wet voorzag in een meerderheidspremie. De partij die de meeste stemmen behaal –  maar minimaal 25 % – krijgt automatisch 2/3 van de zetels. De wet was bestemd voor de parlementsverkiezingen van 1924.

24 oktober

Op deze dag verschrijnen de postzegels ter herinnering van de mars op Rome. De waarden zijn 5, 2 en 1 lire, en 50, 30 en 10 cent. Op de afbeelding het fascio littorio, maar geen verwijzing naar het koningkrijk.

Rome 1923 Gedenkwaardige dagen

26 oktober

  • Amadeo Bordiga wordt vrijgelaten.

28 tot 31 oktober

  • Op deze vier dagen de viert men het eerste jaar van de mars op Rome. In Milaan op 28, in Bologna op 29, in Perugia op 30 en op 31 oktober in Rome. In de hoofdstad een optocht van Piazza del Popolo naar het Quirinaal en vervolgens naar het Graf van de Onbekende Soldaat.

15 november

  • Opening van de Tweede Biennale di Roma in Palazzo delle Esposizioni.

19 november

  • De koning van Spanje brengt een bezoek aan Rome.

26 november

  • In de via del Corso opent het nieuwe warenhuis Magazzini Piperni zijn deuren.

16 november

  • De Accademia Ponteficio delle Scienze wordt officieel geopend in Vaticaanstad.

19 december

  • De werkgeversorganisaties en de fascistische vakbonden sluiten in Rome het zogenaamde Pact van Palazzo Chigi. Het verdrag kreeg deze naam omdat het gesloten werd in het paleis van de regering. Eerste minister Benito Mussolini bemiddelde.

26 december

  • In de stad gaat een knokploeg van vier fascisten het liberale kamerlid Giovanni Amendola (1882-1926) met stokken te lijf. Hij loopt ernstige hoofdwonden op..
Go to top

Terug naar 1922
Ga naar 1924
Naar alle jaren

Aantekeningen bij Rome 1923 Gedenkwaardige dagen

  • Het tijdschrift Roma is na de Tweede Wereldoorlog voorgezet als Studi romani. Het is hier digitaal te raadplegen en in PDF te downloaden.
  • Voor Amadeo Bordiga zie hier een Engelse een wikipedia pagina.
  • Van de periode van 1900 tot 1922 maakte ik voor elk jaar een kalender. Klik hier voor de overzichtspagina. Daar kunt u naar wens een jaar kiezen.
  • Zie hier voor een wikipagina over de Wet Acerbo.
Geplaatst op

Wapenstok wonderolie en fascisme in Italië

Vanaf 1919 veroverden de fascistische knokploegen steeds meer terrein.  Wapenstok en wonderolie waren twee van de instrumenten van een agressieve terreur die men inzette tegen politieke tegenstanders. Dezelfde zwarthemden bemanden de mars op Rome eind oktober 1922. Wapenstok wonderolie en fascisme waren onlosmakelijk verbonden bij de toeëigening van de politieke macht.

Begin 1923 slaagde de regering Mussolini er in de niet zelden onwillige ‘squadristi’ naar zijn hand te zetten. Zij werden opgenomen in een gewapende militie die direct onder zijn bevel stond.

Terreur en intimidatie

Het gebruik van ‘wonderolie’ – Olio di ricino – door de fascistische knokploegen (squadristi) tijdens de eerste jaren van de dictatuur diende om de politieke tegenstanders te vernederen. Zij noemden dit de ‘zuivering van de subversiveling’. Men dwong het slachtoffer een grote hoeveelheid wonderolie te drinken: zo’n driekwart liter. Die kreeg als gevolg daarvan onbedwingbare diaree aanvallen. De fascisten dwongen hem bovendien zijn broek aan te houden waarvan de pijpen werden dichtgebonden, zodat het slachtoffer zich van zijn ontlasting niet kon bevrijden. Vaak voerde men de actie uit in het openbaar. Was hij getrouwd dan gebeurde dit ook wel in het bijzijn van zijn echtgenote, wat de vernedering nog eens vergrootte. De symbolische boodschap was duidelijk: ‘de tegenstander doet het in zijn broek en is dus geen echte kerel’.

Berucht en vandaag nog niet vergeten, was de uitdrukking ‘manganello e olio di ricono’, ‘wapenstok en wonderolie’. Want behalve wonderolie gebruikten de knokploegen de wapenstok om hun tegenstanders af te ranselen. En de antifascisten die zich tegen de agressie en vernederingen poogden te verzetten, bekochten dit veelal met de dood.

Wapenstok, wonderolie en fascisme

RESULTATEN VAN DE WONDEROLIEKUUR
Voor de kuur – Tijdens de kuur – Na de kuur

Beschrijving van de propagandistische ansichtkaart: Een communist zwaait zijn rode vlag en vertrapt de Italiaanse. Een fascist komt toegerend. Hij heeft een wapenstok en een fles wonderolie, die hij leegt in de keel van de communist. Het werkt: de vroegere aardsvijanden zwaaien broederlijk de Italiaanse vlag met het wapen van het koningshuis Savoya.

Wonderolie in film

Twee Italiaanse regisseurs hebben wonderolie-scènes in hun films opgenomen. Federico Fellini in Amarcord (1973) en Dino Risi in Marcia su Roma (1962).

Fellini. Voor de scène in Amarcord zie hier. (Italiaans met Engelse ondertitels) In dit fragment zijn alle hierboven opgesomde denigrerende elementen aanwezig.

Risi. Voor de scène waarin de rechter de olie drinkt, zie hier (Franse ondertitels). De rechter had ooit de twee zwarthemden veroordeeld tot gevangenisstraf. Nu zij aan de macht zijn, slaan zij terug en dwingen hem wonderolie te drinken. Maar de rechter is hun intellectueel verre de baas, leest ze de les en wijst ze de deur. Regisseur Risi had bij het maken van zijn speelfilm de opzet de fascistische mars op Rome belachelijk te maken. Hij slaagde daarin zeer wel. Twee brillante Italiaanse acteurs in deze scène: Vittorio Gassman en Ugo Tognazzi.

Aantekeningen bij Wapenstok, wonderolie en fascisme

  • De knokploegen werden ‘squadristi’ genoemd. Ze ontstonden als ‘fasci di combattimento’. letterlijk: gevechtsbundels; ‘fascio’ = bundel, groep. kader.
  • Voor de film van Dino Risi klik hier voor deel I. (Italiaans)
  • Voor de film van Federico Fellini klik hier (compleet, Italiaans).
  • Zie: Mimmo Franzinelli, Squadristi. Protagonisti e tecniche della violenza fascista 1919-1922, Mondadori, Milano 2003. Herdruk Feltrinelli, Milaan 2019.

 

Geplaatst op

Rome 1922 wat gebeurde er in de Italiaanse hoofdstad

In 1922 vonden in de Italiaanse hoofdstad belangrijke gebeurtenissen plaats. En wel op de gebieden van economie, politiek en religie. Hun invloed is merkbaar tot op de dag van vandaag. Eerst het economischeRome 1922 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad. In 1922 bouwde de bierfabriek Peroni een grote vestiging in de buurt van Porta Pia. Het biermerk werd steeds meer een stimulans voor de economie van de hoofdstad. Het bedrijf was trouwens niet Romeins. Het was opgericht in 1846 in Vigevano.  In 1864 opende men een filiaal in Rome. Maar Peroni is meer dan  economie. Het is ook een glanzend steentje in het cultuur-historische mozaïek van de Italiaanse identiteit. Dit jaar opent ook een historisch café op Piazza del Popolo: Caffè Rosati. Heel anders van aard waren de verkiezing van paus Pius XI, de mars op Rome en de eerste regering Mussolini. Dit overzicht ‘Rome 1922 Gedenkwaardige dagen’ geeft een lijstje van veertien dagen.

De belangrijkste gebeurtenissen in oktober, november en december betreffen het begin van de machtsperiode van Mussolini en de dictatuur van het fascisme. De terugkeer naar de democratie voltrok zich in 1946 met het referendum waarmee de republiek als staatsvorm werd gekozen. 

22 januari

  •  Paus Benedictus XV overlijdt. Zijn naam was Giacomo Paolo Giovanni Battista della Chiesa (1854-1922), geboren in Genua op 21 november 1854.

  • Hij was paus van 1914 tot aan zijn dood. Fel tegenstander van de Eerste Wereldoorlog. 

Rome 1922 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

2 februari

  • De regering van eerste minister Ivanoe Bonomi (1873-1951) komt ten val. Zijn aftreden is het gevolg van politieke acties van Mussolini. Wikipedia.

5 februari

  • In de Sixtijnse Kapel begint het conclaaf.

6 februari

  • Het conclaaf kiest Achille Ratti (1857-1939) tot nieuwe paus. Bij zijn kroning op 12 februari 1922 neemt hij de naam Pius XI aan. Wikipedia.

24 mei

  • Tijdens de herbegraving in Rome van de oorlogsheld Enrico Toti (1882-1916) breken bloedige rellen uit. Met aan de ene kant de comunisten en anarchisten, en aan de andere de koninklijke troepen (Guardia Regia). Men betreurde een dode en er vielen ruim twintig gewonden. Een algemene staking volgt. De gebeurtenis geeft één ding goed aan:  de  politieke situatie was zeer gespannen. 

4 juni

  • Vandaag wijdt men in Palazzo Venezia de kunsthistorische bibliotheek in. De complete naam: Biblioteca di Archeologia e Storia dell’Arte. Zie de Website.

18 juni

  • Tegenover Station Termini opent het Huis van de Passagier, la Casa del Passeggero. Het was eigenlijk een hotel. Het was bedoeld voor de treinreizigers en mensen van buiten die per tram de stad bereikten. In het huis nam regisseur Dino Risi in 1959 enkele scènes op voor een film. De bekende Milanese schrijver Alberto Arbassino gaf het huis een rol in zijn verhalen.

Rome 1922 Gedenkwaardige dagen in het kort

1 augustus

  • De regering van eerste minister Luigi Facto (1831-1930) treedt af. Aanleiding was de weigering van de koning de noodwet te tekenen. Die wet was bedoeld om Mussolini met de inzet van het leger een halt toe te roepen. Facta vormt daarna echter weer een nieuwe regering. Wikipedia.

21 september

  • Op deze dag opende men officiëel de galerijen van Piazza Colonna. Het was een ontwerp van de architect Dario Carbone (1857-1934).

27 oktober

  • De fascistische milities kondigen de Mars op Rome aan.
  • Regering Luigi Facta presenteert aan de koning een ontwerp noodwet. Die zou feitelijk tot een staat van bezetting leiden. Vittorio Emanuele III weigert opnieuw te tekenen.
  • Generaal Arturo Cittadini (1864-1928), adjudant des konings, stuurt uit diens naam een telegram aan Mussolini om hem naar Rome te ontbieden.

28 oktober

  • De Mars op Rome vindt plaats.
  • De regering Facta II treedt af.
  • De rechts-liberale leider Antonio Salandra krijgt opdracht een nieuwe regering te vormen.

29 oktober

  • De fascisten wijzen een regering Salandra af.  
  • Mussolini neemt om 20.30 de nachttrein met slaapcoupé van Milaan naar Rome.

Rome 1922 Gedenkwaardige dagen in de hoofdstad

30 oktober

  • De fascistische milities krijgen toestemming om Rome binnen te trekken. Het leger en de politie komen niet in actie.
  • Mussolini arriveert om 10.50 uur in de hoofdstad en begeeft zich vervolgens naar het Quirinaal. Na een gesprek van een uur draagt de koning hem formeel op een regering te vormen.
  • Dezelfde avond om 19.20 uur presenteert Mussolini zijn lijst ministers aan de koning, die instemt met het voorstel. Mussolini’s regering bestaat uit twaalf ministers waaronder drie fascisten. Verder een liberaal, een democraat en leden van andere politieke richtingen. Mussolini neemt overigens de ministeries van binnenlandse en buitenlandse zaken ad interim onder zijn hoede.

31 oktober

  • Honderduizend zwarthemden van de P.N.F., de Partito Nazionale Fascista, komen bijeen in Villa Borghese. Vandaar trekken zij op naar het Altaar van het Vaderland, zie afbeelding waarmee deze post opent. Daarna presenteren zij zich voor het Quirinaal, de koninklijke residentie.
  • De regering Mussolini wordt beëdigd in het koninklijk paleis.

1 november

  • Fascistische knokploegen molesteren Giuseppe Lemmi en Nicola Bombacci (1879-1945). Zij behoorden tot de oprichters van de Italiaanse comunistische partij. Bombacci werd in 1935 fascist en bracht het na 1943 zelfs tot adviseur van Mussolini. Zie hier voor foto’s uit die dagen.

2 november

  • De Romeinse politie  maakt in een rapport melding van 19 doden en veel gewonden als gevolg van acties van fascistische knokploegen.

16 november

  • Mussolini houdt in de Kamer een arrogante rede. Hij krijgt het vertrouwen van 306 kamerleden. Er stemmen 116 leden tegen. Deze rede krijgt bekendheid als de Toespraak van het Bivak.

25 november

  • De tweede kamer stemt in met de wet die aan de regering volledige macht verleent. Stemming: 275 voor, 90 tegen. Twee dagen later stemt ook de senaat voor de wet.

15 december

  • Mussolini roept in zijn suite in het Grand Hotel de vergadering bijeen die vanaf deze dag de Grote raad van het fascisme (Gran consiglio del fascismo) zal heten.

21 december

  • In een toespraak in de Kamer op 17 november was het antifascistische kamerlid Giovanni Conti (1882-1957) van de Italiaanse republikeinse partij fel van leer getrokken tegen Mussolini en diens regering. Een Romeinse fascistische knokploeg verschaft zich met geweld toegang tot zijn woning. Hij wordt gemolesteerd en gedwongen wonderolie, ‘olio di ricino’, te drinken.

23 december

  • Pius XI  kondigt in de encycliek Ubi arcano Dei het XXIIIº Heilige Jaar aan. Het zal worden gevierd in 1925.

28 december

  •  In het Paleis van de familie Chigi is een belangrijke bibliotheek. Mussolini schenkt haar aan de Vaticaanse Bibliotheken. Het Paleis geeft hij de bestemming  regeringszetel. En dat is tot op heden zo gebleven. Wikipedia.

29 december

  • De aardbeving in Centraal Italië wordt ook in Rome gevoeld. Tijdstip: rond 12.20 uur.

30 december

  • Mussolini vaardigt een arrestatiebevel uit voor alle Italiaanse leden van de delegatie die hadden deelgenomen aan het IV Congres van de Derde Internationale te Moscou. Onder hen waren Amadeo Bordiga en Antonio Gramsci.
Go to top

Terug naar 1921 
Ga naar 1923
Naar alle jaren

Aantekeningen bij Rome 1922 Gedenkwaardige dagen

  • We zijn nu honderd jaar verder. Vooral de mars op Rome en het begin van de fascistische dictatuur zullen dit en de komende jaren veel aandacht krijgen.
  • Voor Caffè Rosati zie hier hun website met enkele historische foto’s.
  • Zie voor het gebruik van wonderolie deze pagina.