Op de avond van 9 juli 1890 wandelt een echtpaar over de Ripettabrug in Rome. Op een zeker moment tilt de man de vrouw op en werpt haar over de brugleuning. Zij verdrinkt in de rivier. Deze moord op de Ripettabrug werd in die tijd niet als ‘vrouwenmoord’ gezien, maar als een gewone misdaad.
De fatale wandeling
De tuinman Augusto Formilli was 41 jaar oud en had een relatie met Teresa, die de helft van zijn jaren telde. Uit hun verhouding was een kind geboren. Hij was echter getrouwd met Rosa Angeloni, 45 jaar. Voor een korte periode verliet hij zijn echtgenote, maar trok na enige tijd weer bij haar in. Zijn verhouding met zijn jonge minnares gaf hij niet op.
Na een etentje in een restaurant besluiten de echtgenoten een avondwandeling te maken. Zij lopen naar de dichtbij gelegen Ripettabrug. Het is donker en ongeveer tien uur. Eenmaal op de brug ontbrandt tussen de twee een heftige ruzie. Formilli tilt zijn vrouw op en duwt haar over de leuning van de brug. Zij slaagt er in zich met beide handen aan het ijzeren hekwerk vast te houden. Formilli trekt een schoen uit en slaat met alle kracht op haar handen. Zij laat daarop de leuning los, stort in de diepte en verdrinkt in het zwarte water. Haar lichaam wordt trouwens nooit gevonden.
Drie jonge mannen
Op dit late uur waren drie jonge mannen met elkaar in gesprek op de brug. Hun aandacht werd getrokken door het schreeuwen van Augusto en het gillen van Rosa. Zij waren ooggetuigen van de moord. Na het fatale gebeuren haastten twee van hen zich om de autoriteiten te waarschuwen. De derde ooggetuige zou de dader in het oog houden. Maar dankzij de duisternis kon Formilli zich moeiteloos uit de voeten maken. Hij vond de weken daarna onderdak in Milaan. Zijn identiteit was echter snel achterhaald en in september werd hij gearresteerd.
Op 11 maart 1891 vond het proces plaats in het Collegio dei Filippini, toen gebruikt voor de rechtspraak. Augusto Formilli legde uiteindelijk een bekentenis af, maar hij toonde tijdens het proces niet het geringste teken van berouw. Integendeel, hij overlaadde de dode nog eens met grove verwijten en lage beschuldigingen. Hij werd veroordeeld tot dertig jaar gevangenisstraf.
Een kort commentaar
De stand in Italië dit jaar is gemiddeld elke drie dagen een vrouwenmoord. Het gaat hier om wat men definiëert ‘gender-based violence’. Aan dit overal in de wereld aanwezige verschijnsel proberen internationale instellingen als de UNHCR en de Raad van Europa iets te doen. De Italiaanse overheid voerde de laatste jaren wettelijke maatregelen in, ter bescherming van vrouwen, die door (ex) echtgenoten of (ex) partners worden bedreigd. Met wisselend succes en niet zonder kritiek van buiten. Dit zijn echter recente ontwikkelingen. Decennia lang voorzagen feministische organisaties in bescherming en preventie.
In deze blogcategorie beperk ik mij gevallen van vrouwenmoord uit de tijd dat het begrip nog niet bestond, waarbij ik mij beperk tot de tweede helft van de 19e en de eerste van de 20ste eeuw. Daarbinnen past ook het bovenstaande verhaal.
Aantekeningen bij de Moord op de Ripettabrug
- De gegevens voor dit verhaal diepte ik op uit een boek van Alberto Tagliaferri over Romeinse bruggen en uit enkele blogs. Veel garanties dat de gebeurtenissen zich precies zo hebben afgespeeld, zijn er dus niet. Maar de strekking zal wel juist zijn.
- De Ripettabrug verbond oevers van de Tiber ter hoogte van de kerk San Girolamo. Zie op de foto aan het eind van de brug. Voor de kerk lag toen de beroemde haven van Ripetta (Porto di Ripetta) die plaats maakte voor de hoge muren. Nu ligt voor de kerk de fontein die deel uitmaakt van het plein vóór het Museum Ara Pacis.
- Zie voor de huidige situatie deze link Google maps . De Ripettabrug lag ten noorden en pal naast de Cavourbrug, geopend op 25 mei 1901. Niet lang daarna brak men de Ripettabrug af.
- In Gabriele D’Annunzio’s verhaal Geschiedenis van een kus speelt de Ripettabrug een wezenlijke rol. Zie hier.
