Een paar dagen geleden kreeg ik een oud exemplaar van het maandblad Le Vie d’Italia van de Touring Club Italiano (TCI) onder ogen. De TCI is zeg maar de Italiaanse ANWB en werd opgericht in 1894. Het een bloeiende organisatie gebleven. In 1937 werd tijdens het bewind van Mussolini een kruistocht tegen de buitenlandse namen en termen gehouden. En natuurlijk kwam ook de TCI in het vizier. Men veranderde de naam in: Consociazione Turistica Italiana. Het eerste woord kan men vertalen met bijvoorbeeld maatschap of associatie. De titel van dit stukje Fanny Blankers-Koen in Italië dekt niet helemaal de inhoud.
Het tijdschrift
Het tijdschrift Le Vie d’Italia, De Wegen van Italië, verscheen tussen 1917 en 1968. Na een korte onderbreking van 1943 tot 1945 kwam het in januari 1946 weer op de markt en werd een groot succes, niet in de laatste plaats door de krachtige economische vooruitgang van de jaren 50 en 60 waarin vooral FIAT een groot aandeel leverde.
In het decembernummer dat ik doorbladerde, vond ik een artikel van Bruno Roghi over de Europese zomerspelen van 1950 in Brussel. De auteur bespreekt uitsluitend de grote prestaties van de Italiaanse atleten. Het artikel is rijk geïllustreerd met acht foto’s waaronder deze op pagina 1394:
De Italiaanse atleet Adolfo Consolini (1917-1969) excelleerde in het discuswerpen en is in Italië een beroemdheid.
Mijn oog viel op het onderschrift bij de foto en de naam van de Nederlandse atlete. Ik herinnerde mij die naam alleen maar omdat mijn vader – zelf een sportieveling – van zijn onbegrensde bewondering voor haar altijd met kracht kond deed. Het bijschrift onder de foto vond ik nogal vreemd, want men duidt de atlete aan met de woorden ‘la mamma volante’, de vliegende moeder. In het Italiaans wordt het bijvoeglijk naamwoord ‘vliegende’ (volante) weliswaar vrij vaak geassocieerd met ‘olandese’ – een verwijzijng naar de populaire opera – en verbaasde mij niet, maar waarom ‘mamma’? Ik kon mij daar in deze context niets bij voorstellen en ben op zoek gegaan naar een verklaring. Zoals vaak het geval is, bracht wikipedia uitkomst: aan beide atleten wijdt men in een flink aantal talen uitgebreide pagina’s. Ik stak het volgende op.
De vliegende huisvrouw
De bijnaam ‘De vliegende huisvrouw’ werd haar toegedicht omdat zij na de bevalling van haar tweede kind binnen enkele maanden weer begon met trainen en ook deelnam aan wedstrijden. In het Engels werd zij met ‘The Flying Housewife’ aangeduid, en in het Italiaans werd dat ‘La mamma volante’, de huisvrouw was tot moeder geworden. Ik vond ook nog het verkleinwoord ‘mammina’, dat staat voor moedertje. Vooral met het gebruik van dit laatste Italiaanse woord laat je weten hoeveel je van haar houdt.
Het zou mijn niet verbazen dat deze foto in Nederland onbekend is. Wie weet doe ik iemand – behalve postuum mijn vader – een plezier ermee.
Aantekeningen bij Fanny Blankers-Koen in Italië Een foto uit 1950
- Zie voor de discuswerper Adolfo Consolini hier de Nederlandse wikipediapagina.