Wegvallende vrienden
Wat volgde op het overlijden van Mijn kater Max 2000-2017 was een herinnering. Deze. Het was een avond aan het begin van deze nieuwe eeuw, tijdens een gespek bij hem thuis. Mijn vader merkte op dat aan het gezond oud worden een erg vervelend nadeel kleefde. Hij doelde op het wegvallen van de mensen van zijn generatie. Dat ontnam hem de mogelijkheid om met hen het gezamenlijk verleden te delen. Het hield hem bijna dagelijks bezig, zei hij, en voegde er aan toe dat het praten over je eigen verleden met iemand die was opgegroeid in de dezelfde tijd en omgeving héél iets anders was dan aan je kleinkinderen vertellen hoe een bepaalde gebeurtenis “in opa’s jeugd” zich had afgespeeld.
Diverse jaren na zijn dood heb ik pas doorzien wat er in zijn redenering stak. Ik begreep bij voorbeeld, dat een kleinkind, hoe belangstellend het zich in het gunstigste geval ook toont, de discontinuïteit belichaamt. En verder dat elk overlijden van één van mijn vaders leeftijdsgenoten een onheelbare breuk veroorzaakte. Het betekende voor hem het definitieve verlies van wéér een gesprekspartner. Verlies dat de voorraad in het magazijn der eenzaamheid aanvulde. Hij bezocht niettemin trouw de begrafenisplechtigheden van zijn één voor één overleden vrienden, kennissen en familieleden, die hem. zo zei hij, voor waren gegaan.
Woensdagmorgen 14 juni 2017
Zijn bespiegelingen speelden mij weer door het hoofd in de dagen na het overlijden van mijn tweede en laatste huisgenoot-viervoeter kater Max. Hij stierf op woensdagmorgen 14 juni 2017 bij het aanbreken van de dag. Daarmee kwam er een eind aan zeventien jaar gezelschap, waarvan toewijding en vertrouwen, plezier en communicatie de belangrijkste bestanddelen waren.
Gewoonlijk passen deze elementen in een goede verhouding tussen het dier en de mens die hun lot aan elkaar hebben verbonden. Wellicht trad het element van de ‘communicatie’ bij kater Max meer dan gebruikelijk op de voorgrond. Een dierenarts zei ons – eind 2000 bij zijn sterilisatie – dat hij behoorde tot de ‘pratertjes’, die naar haar mening niet zo dik gezaaid zijn. Zij ried ons aan deze aanleg te stimuleren. Wij volgden haar advies op en de beloning bleef niet uit: Max groeide op tot een kater die te pas en te onpas zijn bekje open deed. Tot wederzijds genoegen, dat spreekt.
Drie huisgenoten vertrokken: twee geliefde dieren overleden en één geliefd mens verhuisde naar elders. Daardoor mankeren de samenspraak en het genot van het gedeeld verleden.
De poes van Jac van Looy
De kunstenaar en schrijver Jac. van Looy geeft zijn personage bij het begin van zijn verhaal ‘De dood van mijn poes’ (1889) deze gedachten in:
Waar zat zo’n beest anders zo lang, en nu juist, nu ik haar bij me hebben wou, nu ’k me zo alleen voelde, zij zo vroolijk met haar gespeel; nu ik haar eigenwijs wel zou willen zien rondlopen over mijn zolder, of onhoorbaar van haar nest op de luie stoel naar me komen zien aanzetten, de geringde staart hoog dragend, als een pluim ijdelheid die ze genoegelijk boven zichzelf opstak. […] kijk: zo zou ik haar weer willen zien liggen nu, op de rosse vloer van oud plankenhout, in weelderig uitgerek, net doende zo, als een miniatuur van een koningstijger op een rode rots die zich heet stooft, geslagen liggend door ’t zat vreten, vuurkijkend nog uit de zwarte ringen van zijn geweldige kauwkop en die gaapt en rekt en knipoogt naar de zon.
Van Looys poes komt terug naar het atelier, maar het loopt toch slecht met haar af. U vindt hier het complete verhaal.
Oh ja, mijn vader meende oprecht, dat het geregeld ophalen van herinneringen aan wat je samen hebt beleefd, je uiterste best doen om zoveel mogelijk details boven water te krijgen, ondanks de verklaarde onbetrouwbaarheid van het menselijk geheugen, de dood bij hem uit het laantje hield. Ik meen dat hij er niet ver naast zat.
Mijn goede kater Max heb ik dezelfde woensdag even voor zonsondergang achter de grote loods begraven. Een plaatsje op loopafstand, minder dan honderd meter van mijn huis. Af en toe ga ik er langs en leg er een steentje bij.
Aantekeningen bij Mijn kater Max 2000-2017
- Zie hier over Mijn kater Paul 1999-2016.
Bijgewerkt in maart 2021.